KARTKA Z KALENDARZA

Heliodor Laskowski (1898-1936)

Pierwszego stycznia minęła 70 rocznica nadania Baterii Cyplowej imienia Heliodora Laskowskiego. Większość osób wielokrotnie słyszała to nazwisko, nie wie jednak, kim był patron jedynej i największej w przedwrześniowej Polsce baterii i czym zasłużył sobie na ten zaszczyt. Urodzony w 1898 roku w Nieszawie Heliodor Laskowski skończył studia wojskowe jako inżynier artylerii morskiej we francuskich wyższych szkołach wojskowych. Mimo młodego wieku, dzięki ogromnej wiedzy, energii i pracowitości został jako kapitan marynarki szefem służby Artylerii i Uzbrojenia w Kierownictwie Marynarki Wojennej RP.
Po wyzwoleniu Polski w 1918 roku artyleria nadbrzeżna praktycznie nie istniała. Przeważającą w tym czasie koncepcją militarną było stworzenie na Helu bazy zaopatrzeniowej marynarki, która to baza miała być broniona siłami morskimi floty.
H.Laskowski udowadniał, że ta koncepcja jest nie do przyjęcia - baza może stać się całkowicie bezbronna, bezkarnie ostrzeliwana i bezużyteczna, trzeba natomiast stworzyć silnie uzbrojona bazę lądową, pod której skrzydła mogą się schronić jednostki floty w razie potrzeby remontu, zaopatrzenia lub innych problemów. Plan opracowany pod kierunkiem H.Laskowskiego przewidywał możliwość prowadzenia ognia do celów od pełnego morza aż do całego rejonu Zatoki Puckiej. Dzięki jego energicznym staraniom i pracom studialnym sfinalizowano w końcu liczne, kolejne wnioski i projekty w sprawie tworzenia artylerii większego kalibru w Helu. To właśnie Laskowski uznał proponowany francuski sprzęt za przestarzały i przełamał monopol Francji na dostawy uzbrojenia doprowadzając do rezygnacji z zakupu francuskich dział i to dzięki jego staraniom Marynarka Wojenna RP zawarła 20.12.1933 roku umowę na dostawę czterech armat szwedzkiej firmy Bofors wz. 30 kalibru 152,4 mm z terminem realizacji 26 miesięcy.
O zawarciu umowy zadecydował oprócz dobrych parametrów szwedzkich armat także fakt, że Szwedzi zgodzili się na transakcję barterową - w rozliczeniu przyjęli 125 000 ton węgla, i przedstawili konkurencyjną cenę.
Ogólny nadzór nad kontraktem sprawował cały czas kmdr ppor. Laskowski, który kilkakrotnie wyjeżdżał do Szwecji, aby nadzorować montaż i brać udział w próbach poligonowych. Budowę stanowisk baterii specjalnie zaprojektowanych przez polskich inżynierów rozpoczęto wiosną 1935 r. Po transporcie dział do Helu i zamontowaniu ich na gotowych już stanowiskach we wrześniu 1935 r. przeprowadzono próbne strzelania.
Tymczasem, nękany ciężka chorobą H.Laskowski wyjechał na kurację klimatyczną do Egiptu, gdzie zmarł 12 kwietnia 1936 r. w wieku zaledwie 38 lat
Pionier obronności Wybrzeża Polskiego - konstruktor, komandor podporucznik Heliodor Laskowski, tęsknił do Nieszawy i po śmierci został zgodnie ze swoja wolą pochowany w swoim rodzinnym mieście.
Czyniąc zadość wnioskowi kolegów i przyjaciół dowódca MW kontradmirał Jerzy Świrski nadał uroczyście baterii dział na cyplu helskim imię Heliodora Laskowskiego dnia 01.01.1937 roku, uznając zasługi tego wybitnego oficera.
Już po śmierci H.Laskowskiego, w dniu 27 lipca 1937 r. w firmie "Bofors" podpisano umowę na kolejne 4 działa 152,4 mm. Trzeba tu podkreślić, że było to sfinalizowanie negocjacji H.Laskowskiego - odlewy na lufy tych dział wykonane zostały jeszcze podczas pobytu polskiej delegacji na próbach odbiorczych w 1935 r.
Przebieg działań wojennych w 1939 roku potwierdził słuszność koncepcji Laskowskiego - Hel bronił się długo i skutecznie, przeciwko wielokrotnie silniejszemu przeciwnikowi.

Władysław Szarski

do góry